Đường dẫn truyền cảm giác.

1. Các đường dẫn truyền cảm giác.

Có nhiều loại cảm giác: các cảm giác nông từ da (xúc giác, cảm giác đau và nhiệt), cảm giác từ gân – cơ – khớp (cảm giác bản thể/ cảm giác sâu), cảm giác từ các nội tạng và cảm giác từ các giác quan chuyên biệt. Phần này chỉ nói về cảm giác nông ở da và cảm giác bản thể.

#1. Cảm giác nông được ba nơron dẫn truyền về vỏ đại não.

Nơron 1 có thân nằm ở hạch gai hoặc hạch cảm giác của một số thần kinh sọ (chủ yếu là thần kinh V). Các sợi của nơron 1 dẫn truyền xung động cảm giác từ da tới nơron 2 ở tuỷ sống hoặc thân não.

Nơron 2 có thân nằm ở sừng sau chất xám của tuỷ sống hoặc ở các nhân cảm giác của thần kinh sọ V. Sợi trục của chúng bắt chéo đường giữa trước khi đi lên tới đồi thị. Những sợi từ tuỷ sống đi lên tạo nên các dải tủy – đồi thị trước (dẫn truyền xúc giác) và bên (dẫn truyền cảm giác đau và nhiệt), từ các nhân thần kinh V đi lên tạo nên liềm sinh ba.

Noron 3 là noron của đồi thị và sợi trục của chúng đi lên vỏ não hồi sau trung tâm qua đường bao trong.

#2. Cảm giác bản thể: ngoài các sợi dẫn truyền cảm giác bản thể từ gân – cơ – khớp, đường này còn chứa cả các sợi dẫn truyền cảm giác áp lực ở da. Cảm giác bản thể cho ta nhận biết được vị trí của các bộ phận cơ thể, cảm giác áp lực cho phép ta phân biết được các vật tiếp xúc với da (cám giác xúc giác tinh tế). Đích đến của đường dẫn truyền cảm giác bản thể là vỏ tiểu não (không có ý thức) hoặc vỏ đại não (có ý thức).

Đường dẫn truyền cảm giác bản thể có ý thức, gồm ba nơron.

Nơron 1 cũng nằm ở hạch gai. Điểm khác với đường cảm giác nông là sợi trục của nơron 1 không tận cùng ở sừng sau tuỷ sống mà đi lên trong các bó chêm và thon tới các nhân thon và chêm ở hành não. Thân nơron 2 ở các nhân thon và chêm cho sợi trục bắt chéo đường giữa rồi đi lên đồi thị tạo nên liềm giữa. Nơron 3 cho sợi trục chạy lên vỏ não hồi sau trung tâm qua đường bao trong.

Đường dẫn truyền cảm giác bản thể không có ý thức, gồm hai nơron. Nơron 1 ở hạch gai cho sợi trục đi vào tận cùng ở sừng sau của chất xám tủy sống. Nơron 2 nằm ở sừng sau tủy sống cho sợi trục đi lên đến vỏ của thùy nhộng tiểu não (bắt chéo hoặc không bắt chéo). Những sợi bắt chéo tạo nên dải tủy – tiểu não trước, những sợi không bắt chéo tạo nên dải tủy – tiểu não sau. Dải trước đi vào tiểu não qua cuống tiểu não trên, dải sau qua cuống tiểu não dưới.

2. Những hiểu biết về khám thần kinh.

Khám thần kinh bắt đầu bằng sự quan sát cẩn thận bệnh nhân ngay khi họ bước vào phòng khám và trong suốt quá trình thăm khám. Bệnh nhân nên được hỗ trợ càng ít càng tốt để những khiếm khuyết chức năng bộc lộ được rõ ràng hơn. Cần chú ý tốc độ, sự đối xứng và phối hợp động tác khi di chuyển đến bàn khám, cũng như tư thế và dáng đi của bệnh nhân, thái độ, trang phục của bệnh nhân cung cấp thông tin về cảm xúc và sự thích nghi xã hội. Cách nói chuyện, sử dụng ngôn ngữ hoặc hành vi bất thường; mất chú ý không gian; tư thế bất thường; và các rối loạn vận động khác có thể nhận thấy rõ trước khi tiến hành thăm khám.

Nguồn tham khảo:  www.ktk.vn